Dobrostan szkolny w klasach zróżnicowanych

"Dobrostan szkolny w klasach zróżnicowanych” to pierwsza w Polsce tak szeroka diagnoza dobrostanu szkolnego uczniów uczących się w zróżnicowanych środowiskach. Publikacja powstała na podstawie badań zrealizowanych przez IBE PIB w projekcie "Szkoła dostępna dla wszystkich" (UNICEF – ASA).

Książka przedstawia wyniki badań obejmujących uczniów uczących się w klasach zróżnicowanych pod względem języka, kultury, doświadczeń edukacyjnych oraz specjalnych potrzeb edukacyjnych. Analizuje dobrostan szkolny rozumiany jako jakość życia w szkole, na którą składają się m.in. dopasowana do potrzeb dydaktyka, relacje rówieśnicze i poczucie przynależności, pozytywne emocje i bezpieczeństwo, klimat sprzyjający rozwojowi oraz poczucie sprawstwa. Wyniki jasno pokazują, że dobrostan uczniów różni się w zależności od pochodzenia, wieku, płci oraz obecności specjalnych potrzeb edukacyjnych.

Dlaczego to badanie jest ważne?

Od 2022 roku polskie szkoły funkcjonują w warunkach dynamicznej i niespotykanej wcześniej różnorodności – uczy się w nich ponad 200 tys. uczniów z doświadczeniem migracji z Ukrainy, a także rosnąca grupa uczniów o zróżnicowanych potrzebach rozwojowych i społeczno-emocjonalnych. Mimo to wciąż brakuje aktualnych badań diagnozujących ich dobrostan, który jest jednym z kluczowych wskaźników jakości edukacji.

Publikacja wypełnia tę lukę, prezentując wyniki badania obejmującego 1608 uczniów klas IV–VIII. Dane pokazują m.in., że:
• co czwarty badany uczeń doświadcza obniżonego dobrostanu,
• największe wyzwania dotyczą uczniów ukraińskich oraz uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,
• widoczne są znaczące różnice w uczestnictwie społecznym, osiągnięciach edukacyjnych oraz emocjonalnym zaangażowaniu w naukę.

Książka odsłania złożony obraz funkcjonowania uczniów w klasach zróżnicowanych i podkreśla, jak ważne jest systemowe wzmacnianie wsparcia oraz zaangażowanie całych społeczności szkolnych. To rzetelna i potrzebna publikacja – zarówno dla badaczy edukacji, jak i praktyków, którzy chcą tworzyć środowisko naprawdę dostępne i włączające.

Dlaczego warto sięgnąć po tę publikację?

To nie tylko diagnoza, lecz także punkt wyjścia do refleksji i działania. Publikacja dostarcza danych i analiz, które mogą wspierać:
• projektowanie programów wsparcia psychologiczno-pedagogicznego,
• tworzenie polityk szkolnych opartych na rzetelnych dowodach,
• planowanie praktyk dydaktycznych i wychowawczych sprzyjających każdemu uczniowi.

To kluczowa pozycja dla pracowników akademickich, dyrektorów, nauczycieli, psychologów, pedagogów, decydentów oraz wszystkich osób zaangażowanych w rozwój edukacji dostępnej i równościowej.

Opinie recenzentów

„Niniejsza publikacja (…) nie jest jedynie diagnozą obecnej sytuacji, lecz wykracza poza nią, dążąc do pozytywnej zmiany, której celem jest „demokratyzacja” poczucia dobrostanu, niezależnie od stopnia doświadczanej odmienności i różnorodności. […] Praca ta będzie niezwykle pomocna zarówno dla osób od lat specjalizujących się w edukacji, jak i dla tych, którzy dopiero rozpoczynają swoją przygodę z edukacją.”
– dr hab. Krystian Barzykowski, prof. UJ

„Monografia reprezentuje wysoki poziom merytoryczny i metodologiczny, a jej wyniki wnoszą nową perspektywę do dyskusji o jakości życia szkolnego w zróżnicowanych społecznie klasach. […] Stanowi ważny głos w debacie na temat edukacji włączającej i powinna spotkać się z zainteresowaniem zarówno badaczy, jak i praktyków.”
– dr hab. Katarzyna Ćwirynkało, prof. UWM