Mikropoświadczenia to przyszłość. Przyszłość, która już się zaczęła

W październiku 2024 r. Instytut Badań Edukacyjnych - Państwowy Instytut Badawczy zorganizował konferencję “Mikropoświadczenia dla wszystkich - strategia rozwoju”. Podczas tego wydarzenia Agata Zarzycka z Biura ds. Wspomagania Rozwoju Uniwersytetu Warszawskiego stwierdziła, że „mikropoświadczenie stanie się słowem roku”.

Ponad pół roku później, podczas kolejnej konferencji – tym razem o międzynarodowym charakterze – Warsaw Microcredentials Summit 2025: Local Insight, Global Impact (25-26 czerwca 2025), również zorganizowanej przez IBE PIB, uczestnicy mogli przekonać się, że to znacznie więcej niż modne określenie. Jak ujął to Dyrektor Instytutu, dr hab. Maciej Jakubowski: „Mikropoświadczenia to przyszłość”.

Mikropoświadczenia potrzebne na wczoraj

Nie chodzi tu jednak o odległą przyszłość. Z wypowiedzi prelegentów, uczestników dyskusji oraz warsztatów wynika, że bez mikropoświadczeń nie sposób wypełnić luki, która dotyczy konieczności poświadczania konkretnych umiejętności i uznawania różnych form uczenia się.

To rozwiązanie, którego młode pokolenie już oczekuje – choć może jeszcze nie zna jego nazwy - przekonywał w swoim wystąpieniu dr hab. Maciej Jakubowski.

Jak się okazało, zaspokojenie tej potrzeby - dostrzeganej nie tylko u młodego pokolenia - jest priorytetem dla przedstawicieli władz, zarówno Polski, jak i Unii Europejskiej.

Powszechne wykorzystanie mikropoświadczeń to najlepszy sposób na nowoczesne potwierdzanie kompetencji - podkreślała Monika Sikora, podsekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej.

Przedstawicielka MFiPR wskazywała na znaczenie mikropoświadczeń w otwartym, sprawiedliwym dostępie do walidacji umiejętności. Z kolei Anna Bańczyk, Head of Unit Vocational Education and Training, Skills Portability w CEDEFOP, zwróciła uwagę na to, jak Komisja Europejska postrzega potencjał mikropoświadczeń:

Mikropoświadczenia to elastyczne narzędzie na rzecz jakościowych miejsc pracy i mobilności kompetencji.

Mikropoświadczenia w oświacie i na uczelniach - wsparcie, nie konkurencja

Podczas konferencji zgłębiano sześć najważniejszych obszarów tematycznych związanych z mikropoświadczeniami. Dyskutowano między innymi o tym, czy to narzędzie stanowi konkurencję dla tradycyjnej edukacji, szczególnie dla uczelni. 

Mikropoświadczenia nie są zagrożeniem dla polskich uczelni. Są dla nich szansą na rozwój - stwierdziła Jolanta Urbanikowa, pełnomocniczka rektora Uniwersytetu Warszawskiego ds. mikropoświadczeń.

Jako szansę postrzegają mikropoświadczenia również przedstawiciele oświaty oraz eksperci IBE PIB pracujący nad zmianą systemu edukacji w taki sposób, by odpowiadał na wymagania współczesnego świata i był bardziej wspierający uczniów oraz nauczycieli. 

Chcemy je włączyć do systemów szkolnych, by pozwolić uczniom mieć wpływ na własny proces uczenia się, pozwolić im na samoocenę, a nauczycielom dać alternatywę wobec tradycyjnego systemu oceniania - mówiła Elżbieta Strzemieczna, kierowniczka zespołu ds. zmian w systemie edukacji w IBE PIB.

W niektórych szkołach poświadczenia cyfrowe są już z powodzeniem wykorzystywane. Przykładem jest Liceum Artes Liberales. 

W naszej szkole ważnym elementem autorskiego systemu oceniania są mikropoświadczenia. Tradycyjny model oceniania jest nieskuteczny, ponieważ oceny same w sobie nie mają żadnego znaczenia. Mikropoświadczenia motywują do uczenia się, są kolekcjonerskie, można się nimi pochwalić - opowiadał Marcin Szala, współzałożyciel Liceum Artes Liberales.

Mikropoświadczenia ratunkiem dla rynku pracy

Wiele miejsca podczas konferencji poświęcono roli mikropoświadczeń na rynku pracy. Rozmowy dotyczyły m.in. ich potencjału jako narzędzia poświadczającego umiejętności, których nie potwierdzają tradycyjne dyplomy czy certyfikaty, co pozwala odkrywać nowe możliwości pracowników i kandydatów do pracy. 

Mikropoświadczenia mogą służyć jako narzędzie do uwolnienia ludzkiego potencjału. Musimy skutecznie komunikować nabyte umiejętności. Chodzi o to, aby zamiast dyplomu, który jedynie pośrednio świadczy o umiejętnościach, stosować rzeczywiste poświadczenia potwierdzające konkretne kompetencje - zaznaczył Noah Geisel, kierownik programu mikropoświadczeń na Uniwersytecie Kolorado w Boulder.

Mówiono o praktycznym zastosowaniu mikropoświadczeń z punktu widzenia pracodawców i pracowników, a także firm szkoleniowych i rekruterskich. Ważnym tematem okazały się również bariery stojące na drodze do upowszechnienia się tego narzędzia na rynkach pracy w wielu krajach. Z licznych wypowiedzi wynika, że są nim kwestie uznawalności i zaufania do mikropoświadczeń.

Najważniejsze pytanie brzmi: jak uczynić krótkie doświadczenia edukacyjne widocznymi i uznawalnymi? - takie pytanie postawiła zebranym Anastasia Pouliou, ekspert ds. kwalifikacji i poświadczeń w CEDEFOP.

Poszukiwanie odpowiedzi na to pytanie nie jest proste, a wiele osób ma odmienne zdanie dotyczące choćby kwestii standaryzacji poświadczeń cyfrowych, która ma gwarantować ich jakość, bezpieczeństwo oraz renomę. Jak podkreślił dr Wojciech Stęchły, ekspert w projekcie dotyczącym mikropoświadczeń w IBE PIB:

Standardy są potrzebne, gdy brakuje zaufania. Czasem wystarczy konsultacja i ewaluacja, innym razem konieczna jest kontrola.

Technologia stojąca za mikropoświadczeniami - chaos, który trzeba uporządkować

Sesja tematyczna dotycząca technologii stojących za mikropoświadczeniami cyfrowymi pozwoliła przybliżyć uczestnikom bardzo skomplikowane zagadnienia w przystępny sposób. Choć ich zrozumienie jest trudne już na poziomie języka.

Najważniejsze technologie są obecnie zbudowane na słowach, jak sztuczna inteligencja. Są słowa w różnych językach, których nie da się przetłumaczyć na inne, nie mają odpowiedników. “Microcredentials” to również taki przypadek. Zamiast więc próbować je zdefiniować, spróbujmy zrozumieć dane, jakie są używane do budowania mikropoświadczeń - przekonywał Simone Ravaioli, dyrektor ds. globalnego ekosystemu i innowacji w Instructure. 

Joanna Felczak, ekspertka kluczowa w projekcie mikropoświadczeń w IBE PIB, podsumowała tę część konferencji jako próbę zaprowadzenia porządku, dzięki któremu zagubieni użytkownicy systemów poświadczeń mogliby się w nich odnaleźć. 

Przed twórcami systemów wielkie zadanie, by uporządkować ten chaos choć częściowo - podkreśliła.

Mikropoświadczenia w Polsce - gramy w pierwszej lidze

Oprócz wystąpień światowych i polskich ekspertów podczas konferencji odbyły się również warsztaty dotyczące tego, jak budować wiarygodność i uznawalność mikropoświadczeń, a także panel dyskusyjny poświęcony pilotażowemu wdrażaniu mikropoświadczeń w Polsce. Swoimi doświadczeniami ze współpracy z IBE PIB podzieliły się firmy, które miały okazję wydać już swoje pierwsze poświadczenia w aplikacji Odznaka+. 

O upowszechnianiu mikropoświadczeń w naszym kraju przez IBE PIB entuzjastycznie wypowiadali się goście zagraniczni, przedstawiciele polskich władz oraz współpracownicy. O tym, jak wielkim osiągnięciem jest wypracowanie tego, co dotychczas udało się osiągnąć ekspertom pracującym w projekcie, mówił Michał Nowakowski, jego lider.

To nie jest droga na skróty – to wyprawa na K2 zimą. Ale dziś mamy dobrą pogodę do rozwijania mikropoświadczeń. 

Instytut Badań Edukacyjnych prowadzi projekt „Mikropoświadczenia – pilotaż nowego rozwiązania wspierającego uczenie się przez całe życie”, który jest finansowany z Funduszy Europejskich dla Rozwoju Społecznego (FERS).

#FunduszeUE