DOI: 10.24131/3724.230402
Streszczenie
U osób dorosłych niska umiejętność czytania może wiązać się z ekonomicznymi, prawnymi i zdrowotnymi konsekwencjami. Według badania PIAAC z 2012 roku problem ten dotyczy niemal co piątej osoby dorosłej w Polsce. Takie osoby mogą mieć trudność z rozumieniem nawet prostych tekstów napisanych codziennym językiem. Pomimo tego, wciąż brakuje skutecznych metod diagnozy, dzięki której możliwe byłoby lepsze opisanie tego zjawiska, zbadanie i wprowadzenie skutecznych interwencji. Ten artykuł przedstawia reanalizę danych PIAAC, mającą na celu wybór najbardziej predykcyjnych dla umiejętności czytania pytań kwestionariuszowych. Następnie opisuje badanie, w którym osoby dorosłe o zróżnicowanym wieku i poziomie wykształcenia (N = 400) wykonały test czytania i odpowiedziały na serię pytań o cechy demograficzne, warunki życia i nawyki związane z czytaniem. Analiza regresji wykazała, że niższy poziom wykształcenia, mała liczba książek w domu w wieku 14 lat, raportowana potrzeba pomocy przy czytaniu materiałów medycznych, a także własna niska ocena poziomu czytania wyjaśniają istotną wariancję modelu i wskazują na niższe wyniki w czytaniu. Dodatkowy model, uwzględniający pytania o pracę u osób zatrudnionych (N = 246), wskazywał również wykonywanie pracy fizycznej jako związane z niższym wynikiem. Proponowane pytania mogą posłużyć do stworzenia kwestionariusza ułatwiającego identyfikację osób dorosłych z ryzykiem problemów z czytaniem. Jednocześnie nie mogą zastąpić testu wykonaniowego, wprost mierzącego umiejętność praktycznego wykorzystywania umiejętności czytania.
Identifying Risk Factors for Low Reading Proficiency in Adults
Abstract
Low reading proficiency among adults may be associated with economic, legal, and health-related consequences. According to the 2012 PIAAC survey, this issue affects nearly one in five adults in Poland. Such individuals may struggle to comprehend even simple texts written in everyday language. Despite this, there are still few effective diagnostic methods that would allow for a better description of this phenomenon, its examination, and the subsequent introduction of effective interventions. This article presents a reanalysis of PIAAC data aimed at selecting the most predictive background questionnaire items for reading proficiency. It then describes a study in which adults of varying ages and educational levels (N = 400) completed a reading comprehension test and answered questions regarding demographic characteristics, living conditions, and reading habits. The regression model showed that lower educational levels, a low number of books in the home at age 14, a reported need for assistance with reading medical materials, and a self-assessed low reading proficiency accounted for a significant portion of the variance in the model and were associated with lower reading scores. An additional model, which included questions about work tasks among employers (N = 246), also indicated that performing physical work was associated with lower scores. The proposed questions may serve as a basis for creating a questionnaire to help identify adults at risk of having reading difficulties. At the same time, they cannot replace a performance-based test that directly measures the practical application of reading skills.