DOI: 10.24131/3724.230406
Abstract
This article presents an analysis of the environmental attitudes and behaviours of Polish 8th-grade students as well as their intentions regarding engaging in pro-environmental actions in the future, examining their associations with gender, socioeconomic status (SES), and civic knowledge. Drawing on data from the International Civic and Citizenship Education Study (ICCS 2022), the analysis explores students’ concerns about environmental threats, their views on environmental protection, reported pro-environmental behaviours including consumer behaviours, and students’ expected future engagement in environmental activities. While most students perceive environmental issues as a significant threat to the future of the world, climate change is less frequently identified as a major problem compared to other environmental threats. Additionally, significant differences in perceptions are observed depending on students’ socio-economic status and level of civic knowledge. The analysis indicates that girls demonstrate more pro-environmental attitudes and are more likely to report engaging in pro-environmental practices than boys, and demonstrate greater willingness to engage in environmental efforts in the future. The relationship between SES and environmental attitudes and behaviours is more complex—significant differences are mainly observed in attitudes and only in certain behaviours, for example they do not appear in consumer practices or students’ declarations regarding future environ- mental engagement. A higher level of civic knowledge is generally associated with greater care for the environment and more frequent declarations of engaging in pro-environmental behaviours, though some contradictions emerge, particularly regarding economic priorities and consumer choices. The article emphasises the importance of fostering a sense of responsibility for the environment among children and youth, rather than relying on fear-based approaches. It also highlights the need for educational initiatives in the environmental area, particularly those targeting boys and addressing disparities between students from different socio-economic backgrounds.
Postawy i zachowania prośrodowiskowe młodzieży w Polsce oraz ich uwarunkowania na podstawie danych ICCS 2022
Streszczenie
W artykule przedstawiono analizę postaw i zachowań prośrodowiskowych polskich ósmoklasistów, a także intencji związanych z podejmowaniem działań na rzecz środowiska w przyszłości, badając ich zależności z płcią, statusem społeczno-ekonomicznym (SES) oraz wiedzą obywatelską. Na podstawie danych z Międzynarodowego Badania Kompetencji Obywatelskich ICCS 2022 analizowane były obawy uczniów dotyczące zagrożeń dla świata, ich poglądy na temat działań na rzecz środowiska, deklarowane zachowania prośrodowiskowe, w tym praktyki konsumenckie, oraz wskazywana gotowość do przyszłego zaangażowania na rzecz środowiska. Choć większość uczniów postrzega problemy środowiskowe jako istotne zagrożenie dla przyszłości świata, zmiany klimatu są rzadziej wskazywane jako ważny problem w porównaniu z innymi kwestiami środowiskowymi, jednocześnie występują w tym zakresie istotne różnice w zależności od statusu społeczno-ekonomicznego i poziomu wiedzy obywatelskiej uczniów. Analiza wskazuje, że dziewczęta wykazują bardziej prośrodowiskowe postawy, częściej deklarują wprowadzanie prośrodowiskowych praktyk niż chłopcy i wykazują się większą gotowością zaangażowania na rzecz środowiska w przyszłości. Relacja między statusem społeczno-ekonomicznym a postawami i zachowaniami prośrodowiskowymi jest bardziej złożona – istotne różnice obserwuje się głównie w postawach i tylko w części zachowań, nie występują one np. w praktykach konsumenckich ani w deklaracjach dotyczących przyszłego zaangażowania na rzecz środowiska. Wyższy poziom wiedzy obywatelskiej zazwyczaj wiąże się z większą troską o środowisko i częstszym deklarowaniem podejmowania zachowań prośrodowiskowych, choć pojawiają się tu pewne sprzeczności, zwłaszcza w odniesieniu do priorytetów ekonomicznych i wyborów konsumenckich. Artykuł podkreśla znaczenie kształtowania poczucia odpowiedzialności za środowisko wśród dzieci i młodzieży zamiast podejść bazujących na lęku. Wskazuje także na konieczność wsparcia działań edukacyjnych w obszarze środowiskowym w szczególności skierowanych do chłopców a także pozwalających na zniwelowanie różnic pomiędzy uczniami z różnych środowisk społeczno-ekonomicznych.